ANTERHABER (ÖZEL) Gülsöken “Bodrumlular en ufak sandaldan gemiye kadar tüm deniz taşıtlarına günümüze kadar Gayık, dediler.  Mavi Yolculuğun başlamasına neden olan Gayık kültürü yapılan milyon dolarlık yatlar nedeniyle unutulmaya yüz tuttu. Önlem alınmaz ise Bodrum’un tarihi geçmişe sahip kayıklarını 20 yıla kalmaz sadece müzelerde görürüz” dedi.

Muğla’nın Bodrum ilçesinde yaşayan yazar, araştırmacı, denizci ve BODFAD (Bodrum Amatör Fotoğrafçılar Derneği) kurucu üyesi ve fotoğraf sanatçısı 55 yaşındaki Saner Gülsöken yaklaşık 10 yıldır üzerinde çalıştığı Bodrum’un Gayıkları isimli kitabını İngilizce ve Türkçe olarak yayınladı.  Gülsöken günümüzde 60 milyon Eurolara Bodrum tersanelerinden yapılan Bodrum’un dünyaca ünlü teknelerinin tarihi geçmişini nasıl yazdığını ve hikayesini anterhaber.com’a  anlattı.

BODRUM DENİZ MÜZESİ YAYINLARININ İLK KİTABI OLDU

Bodrum Deniz Müzesi yayınlarının ilk kitabı olarak bugünden itibaren (16 Ekim gazetenin yayınlandığı gün olacak) müzede ve Türkiye’deki tüm ulusal kitapçıların raflarında okuyucu ile buluşacak kitabında 1775 yılında Bodrum’da kurulan kentin ilk tersanesi olan Osmanlı Tersanesi’nde o   dönemin donanması için kalyonların yapıldığını ve tersanenin halen yaşatıldığını belirten Gülsöken “Bodrumlu ustaların komşu Yunan adalarına gizlice gidip oraların tersanelerinde çalıştıktan sora öğrendiği süngerci teknelerinin yapımına 1933 yılında Mehmet Nabi Uyar ile başlanıyor. Kurulan ilk tersanede bugünün Mavi Yolculuğu ve deniz turizminin başlamasında büyük rol oynayan o günlerde yapılan süngerci, gangava ve balıkçı tekneleri yapımı başlıyor. Kitabımda Bodrum’da tekne yapımının başlangıç,  gelişim ve bugününü anlatıyor nasıl/neden başladı, gelişmesi nasıl oldu, ustalar, üretilen tekne tiplerini anlatırken Bodrum’daki süngercilik-balıkçılık-taşımacılık, tersaneler, mavi yolculuk ve sportif yelkenciliği de irdeliyor. Kısaca konuyla ilgili kültür mirasına ilişkin bir çok öğeyi ilk kez bir araya getiriyor” diye konuştu.

BODRUM’DA HER DENİZ ARACINA GAYIK DENİR

Ankara’da Endüstri Mühendisi iken mesleğini bırakıp 25 yıl önce Bodrum’a yerleşen Gülsöken Bodrumluların yerel şivesinde ufacık sandaldan koca bir gulete ve hatta gemiye kadar her deniz aracına ‘gayık’ denildiğini belirterek  240 sayfalık kitapta 230 adet fotoğraf ve çizimin olduğunu belirterek “Yaklaşık 200 Bodrumlu tekne yapım ustası, kaptan, tarihçi  ile görüşmeler yaptım. Ayrıca benim çektiklerim dışında, Bodrumlu ailelerin tekne yaparlarken fotoğrafları, belgeleri ve çizimleri de yer alıyor. Kitap yazmak fotoğraf çekmek gibi, çok kısa sürede sonuç vermiyor. Böylesi önemli ve meraklısı çok bir konu için oldukça titiz çalışmak gerekiyordu. Ayrıca Bodrum’da tekne yapımcılığıyla ilgili hiç bir kişiyi de atlamamak gerekiyordu, bunu yapmaya çalıştım. Bodrum’un yerel kültürüne ait bu önemli konunun olabildiğince derinine inmeye çalıştım, konu gerçekten hayranlık verici” ifadelerini kullandı.

BODRUM TEKNELERİNİ ARTIK DÜNYA TANIYOR, MİLYON EUROLUK YATLAR DÜNYA DENİZLERİNDE DOLAŞIYOR

Bodrum tekne yapım ustalarının yaklaşık 80 yıl gibi kısa bir süreçte dünyanın en iyi yatlarını yapar hale geldiklerini ve Bodrum’ tersanelerinde 50-60 milyon Eurolara yapılan guletlerin Hırvatistan’dan Malezya’ya kadar  onlarca ülkeye ihraç edilerek tersanelere sipariş yağdığını belirten Gülsöken “Gayıklar, Bodrum’un binlerce yıllık tarihi geçmişinde büyük rol oynar ve en önemli kültürel donanımlarından biridir.  8-10 metrelik süngerci teknelerinden günümüzde dünyanın dört bir yanına ihraç edilen milyonlarca dolarlık yatların yapıldığı ve yaklaşık 500 milyon dolara ulaşan dev bir sektör yaratmıştır. Ancak önemli olan Bodrum’un günümüzde gelinen deniz turizmi ve mavi yolculuğunun temel taşı olan kayık ve tekneleri unutmamak unutturmamaktır. Artık Bodrum’da eski teknelerin yapımı neredeyse yok denilecek seviyeye gelmiş , yapım ustası ise sadece on kadardır. Bu kültürün yaşatılması gerekir. Aksi takdirde 20 yıla kalmaz çocuklarımız Bodrum’un süngerci, bodi, çırnık, piyade, tirhandil, gulet ve aynı kıç isimli ahşap teknelerini müzede görürler, bilirler” dedi.

BODRUM’UN DENİZCİLİĞİNİ VE TÜM TEKNELERİNİN TARİHİ GEÇMİŞİNİ ANLATAN BİR KİTAP, BODRUM TARİHİNDE İLK KEZ YAYINLANDI

Deniz Müzesi Müdürü Selen Cambazoğlu ise “Bodrum limanına gelen yerli ve yabancı turistler balıkçı teknelerinden tur teknelerine, charter teknelerinden süngerci teknelerine kadar yüzlerce tekneyi bir arada görürler, merak ederler bol bol hatıra fotoğrafı çektirirler. Bodrum’un teknelerini, yatlarını dünyanın başka bir yerinde göremezsiniz. Bu nedenle Osmanlı’dan günümüze kadar gelen Bodrum teknelerinin tarihçesini, ustalarını, gelişimi ve günümüze kadar olan serüveni bu kitapta toplandı. Bodrum Deniz Müzesi olarak Bodrum’un denizcilik tarihini, kültürünü ve değerlerini yaşatmak için oluşturduğumuz yayınevinin ilk kitabı olma özelliğini taşıyor. Tarihi bir belgesel niteliğindeki kitapta ayrıca Ege yelken armaları ve gelişimi, mavi yolculuk,, geleneksel denizcilik uygulamaları, yerel ekonominin önemli bir unsuru olan  tekne yapımının gelişimi, Bodrum’ a özgü tekne tipleri, üretim teknikleri, süngercilik, balıkçılık, taşımacılık gibi işlerle evrilen tekne türleri, tersaneler ve sportif yatçılık gibi ilçenin denizcilik geçmişini ve kültürünü yansıtan tüm değerlerini  Bodrum tarihinde ilk kez bir yayında toplamayı başardık, bir kültür hazinesi niteliğinde kitap oldu” diye konuştu.

Saner Gülsöken bugün  akşam Osmanlı Tersanesi Sanat Galerisi’nde düzenleyeceği imza günü ve fotoğraf sergisinde Bodrum Gayıkları isimli kitabını tanıtarak kitapta yer alan fotoğrafların bir bölümünü sergileyecek. Sergi 25 Ekim tarihine kadar ziyarete açık kalacak.