Toprağı, suyu ve çevreyi koruma çabasıyla doğa sevgisini vatanının her köşesine yaymaya çalışan Gazi Mustafa Kemal Atatürk “Çevreyi korumak aklın gereğidir, biz doğayı korudukça o da bizi korur.” Sözleriyle, çevreyle insan arasındaki bağın önemine dikkat çekmiş.

Cumhuriyetimizin 100. Yılını kutladığımız bugünlerde doğayla insan arasındaki bağın ne hale geldiğini, doğanın nasıl tahribata uğradığını ve çevrenin nasıl kirletildiğini yaşadığımız her yerde görebiliyoruz.

Çevreyi ne hale getirdiğimizin en somut örneklerinden birini, Ege bölgesinin en önemli su kaynaklarından biri olan Büyük Menderes Nehri’nde görmekteyiz.

Daha 40 yıl öncesine kadar suyunda yüzülebilen ve tülbentle suyu süzülerek çay yapılıp içilen Büyük Menderes Nehri, ne yazık ki endüstriyel tesislerin kirli sularını ve suya atılan çöpleri taşıyan bir nehir haline getirilmiştir.

Yüzlerce yıl önce coğrafyayı değiştiren, antik kentleri işlevsiz hale getiren, körfezleri göle dönüştüren ve günümüz insanına getirmiş olduğu alüvyonlarla bereketli topraklar hediye eden Büyük Menderes Nehri, çok kısa bir zaman diliminde hoyratça kullanılarak adeta kirli bir su kanalına dönüştürülmüştür.

Bir yandan endüstriyel tesislerin arıtmasız atıkları ve evsel atıklarla kirletilen Büyük Menderes Nehri, bir yandan da her geçen yıl artarak çoğalan çöplerin, plastik atıkların ve hayvan ölülerinin yükünü taşımaya devam etmektedir.

Büyük Menderes Nehri’nde yukarı havzadan suyla taşınan çöpler, plastik atıklar ve hayvan ölülerine bariyer görevi gören Söke ilçesine bağlı Sarıkemer’de bulunan tarihi Taşköprü’nün sorunu bir türlü çözümlenememektedir.

Suyun geçtiği kemerleri tıkayan ağaç kütükler nedeniyle, çöpler köprünün arkasında toplanarak uzunca bir adaya dönüşmektedir.

Hemen her yıl yaşanan bu görüntülerin temizlenememesinin nedeni köprünün tescilli olması olarak gösterilmekteydi.

Aydın Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu Müdürlüğü’ne konuyla ilgili müracaatta bulunduk.

KVKKurulu karar alarak, köprünün zarar görmesinin engellenmesi ve bir an önce buradaki atıkların temizlenmesine yönelik, 5 yıl süreyle denetim gözetiminde temizlik çalışmalarının yapılabileceğine ilişkin izin yazılarını ilgili kurumlara göndermişti.

Ancak aylar geçmesine rağmen, temizlik çalışması hiçbir kurum tarafından yapılmadı, ilgi gösteren olmadı ve atıklar birikerek çöp adacığı daha da büyüdü.

Çöplerin içindeki evcil ve yaban hayvan ölüleri halk sağlığını tehdit etmeye devam ediyor.

Muhtemelen Kasım yağmurlarıyla birlikte menderesteki su seviyesi yükselecek, nehrin debisi artacak ve sular köprünün üzerinden aşacaktır. Doğal olarak tüm çöpler de suyla birlikte bir kısmı Bafa Gölüne, büyük bir bölümü de önce Milli Parkın Delta bölümüne daha sonra da Ege Denizi’ne ulaşacaktır.

Büyük Menderes Nehri’nde çevre ve su kirliliği, nehri besleyen dereler, çaylar ve barajlar, ölü hayvanlar, temizlik çalışmaları, kirleticiler, kirletenlere gerekli denetim ve yaptırım uygulamaları, bilinçlendirme çalışmaları gibi pek çok sorun ve çözümler bulunmaktadır.

İlgili kamu kurumlarının, bu konuda çalışmalar yürüten üniversitelerin, yerel yönetimlerin, muhtarlıkların, Ziraat Odalarının ve bu konuda çalışma yürüten sivil toplum örgütlerinin katılacağı bir çalıştay yapılmalı ve bir izleme komisyonu kurularak işlevsel hale getirilmelidir.

Eğer iyileştirme çalışmalarına bir an önce başlanmazsa, gelecek nesiller ikinci bir yüzyılda çok farklı bir menderesle karşılaşacaklardır.

EKODOSD/KUŞADASI