TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası İstanbul Şubesi Yönetim Kurulu Başkanı Murat Kapıkıran yazılı basın açıklaması yaparak Türkiye’deki balon balığı avcılığı ve sürecinin iyi yönetilmediğini söyledi. Kapıkıran Türkiye kıyılarında sayıları hızla çoğalan balon balıklarının son dönemde sebep oldukları zehirlenmelerin artığını ve balon balıklarının Hatay’dan Çanakkale’ye kadar hemen hemen tüm kıyılarımıza yayılmış olduğunu söyledi.

200’ DEN FAZLA TÜRÜ VAR, EN GÜÇLÜ ZEHİRE SAHİPLER, PİŞİRİLSE DAHİ ETKİSİNİ KAYBETMEZ

Kapıkıran balon balıklarının 200’ün üzerinde farklı türü bulunduğunu belirterek “İsimlerini tehlike anında kendilerini şişirebilme özelliklerinden alan balon balıklarını dünya genelinde popüler kılan en önemli özellikleri ise sahip oldukları ölümcül toksindir. Balon balıklarının büyük çoğunluğu, dünyada bilinen en güçlü denizel zehirlerden birisi olan Tetrodotoksin (TTX) isimli zehri içerirler. TTX zehri sıcaklık değişimine karşı dirençli bir nörotoksindir. Bu nedenle TTX içeren bir balon balığı pişirilse dahi, zehir öldürücü etkisini kaybetmez ve ölümcül zehirlenmelere yol açmaya devam edebilir. Üstelik bu zehir balığın birçok organında bulunabilir. Bu nedenle TTX zehrine sahip bir balon balığı, kas dokusu, derisi ya da iç organları fark etmeksizin tüketen kişileri iyi temizlenmiş olsa dahi öldürebilir” diye konuştu.

BİLİNEN RİSKLERE RAĞMEN YETERLİ DÜZENLEME YAPILAMADI

Kapıkıran tüm bilinen risklerine rağmen, balon balıklarına yönelik yeterli düzenlemelerin zamanında yapılmamış olmasının ciddi bir problem olduğunu belirterek “Bu problem zaman içerisinde kamuoyunda bilgi kirliliğinin oluşmasına neden olmuş ve aynı zamanda da yeterli farkındalık düzeyi etkili bir şekilde oluşturulamamıştır. Tüm bunların sonucunda da zehirlenmelerin ve ölümlerin meydana gelmesi kaçınılmaz olmuştur. Ziraat Mühendisleri Odası İstanbul Şubesi olarak balon balığı sürecinin şeffaf ve doğru bir şekilde yönetilemediğini, konuya dair araştırmaları veya uzmanlığı olmadığı halde sıklıkla medyaya bilgilendirmelerde bulunan kişilerin bilgi kirliliğine neden olduğunu, bakanlığın sorunun çözümüne yönelik katkı sunmadığını, önlem almayarak süreci yönetemediğini, yaşanan ölümlerde ve oluşan bilgi kirliliğinde sorumluluk üstlenmediğini görüyoruz” ifadelerini kullandı.

1 MİLYON KUYRUK TOPLANMA AMACINA KARŞILIK 46.192 ADET BALON BALIĞI YAKALANDI

Kapıkıran, 02 Aralık 2020’de yayınlanan Balon Balığı Avcılığının Desteklenmesine Dair Tebliğ (Tebliğ No: 2020/37) ile balon balığının (Lagocephalus sceleratus) ekosistemdeki yoğunluğunu ve stoğa katılım oranını azaltarak balon balığının  avlanmasını teşvik etmek amacıyla “kuyruk toplama” uygulaması başlatıldığını belirterek “Fakat bir milyon kuyruk toplanması amaçlanırken, sadece 46192 adet balon balığı kuyruğu toplanabilmiştir. Bu uygulamanın neden sadece tek tür ile sınırlı tutulduğu ve tüm Akdeniz kıyılarını istila etmiş balon balıklarının lokal önlemlerle azaltılabileceğine yönelik bir bilimsel bulgu ya da çalışmanın olup olmadığı kısımları ise belirsizdir” dedi.

TOPLUMDA YANLIŞ ALGI YARATILDI, BALON BALIĞI ZEHİRLENMESİ KALP KRİZİ OLARAK KAYITLARA GEÇTİ

Kapıkıran açıklamasının devamında toplumda “Balon balıkları Japonya’da tüketiliyor, bu balıkları ihraç edebiliriz” algısının oluşmasının önüne ısrarla geçilmemektedir. Kıyılarımızda yaşayan balon balığı türlerinin Japonya’da tüketilen balon balığı (Fugu) türleri olmadığına yönelik yeterli bilgilendirmelerin yapılmıyor oluşu bu yanlış algının ortadan kaldırılamamasının ana nedenlerinden biridir. Özellikle kıyı illerimizde yaşayan sağlık personeli, kendilerine yönelik herhangi bir bilgilendirme çalışması bakanlıklar eliyle yapılmadığı için, balon balıklarına yönelik yeterli bilgiye sahip değillerdir. Bu durum da balon balığının neden olduğu zehirlenme ve ölüm vakalarının kayıt altına alınmamasına sebep olmakta ve riskin gerçek boyutunun da anlaşılamamasına neden olmaktadır.  Örneğin Hatay’da yaşanan balon balığı zehirlenmesi kayıtlara kalp krizi kaynaklı olarak geçmiştir” sözlerini kullandı.

BALON BALIĞI DENİZLERİMİZDEN SÖKÜP ATAMAYACAĞIMIZ BİR GERÇEĞİMİZDİR

Kapıkıran açıklamasının sonunda uyarılarda bulunarak şunları söyledi: Balon balıkları artık, denizlerimizden söküp atamayacağımız bir gerçeğimizdir. Öncelikle bu olguyu kabul ederek çözüm arayışlarında bulunulmalıdır. Toplumdaki bilgi kirliliğini giderebilmek için yoğun bir farkındalık kampanyası başlatılmalıdır. Kıyı bölgelerinde görülebilir yerlere tabelalar gibi bilgilendirme materyalleri yerleştirilmeli, perakende ve toptan balık satışları yapılan yerlerde görünür şekilde afişler asılmalı, sportif ve ticari balıkçılara eğitimler düzenli olarak yapılmalı, toplumun tüm kesimine ulaşabilmek için acilen konuya dair “kamu spotları” hazırlanmalıdır.

Ticari ve amatör balıkçılık tebliğleri tüm balon balığı türlerinin avlanmasını, karaya çıkarılmasını ve satışını yasaklayacak şekilde derhal güncellenmelidir. Tekrar yaşanması muhtemel ölümlü zehirlenmelere karşı yerinde ve doğru bir müdahalenin yapılabilmesi için, sağlık personelinin balon balığı zehri ile diğer denizel zehirlere yönelik bilgi düzeyleri arttırılmalıdır. Tüm Akdeniz Havzasında yabancı/istilacı balık türleri ile mücadele için uluslararası işbirlikleri geliştirilmelidir.