Muğla’nın Milas ilçesinde yaklaşık 400 gündür zeytin tarlaları ve asırlık çam ormanının kömür madeni için yok edilmesine direnen İkizköylüler için yüze yakın dernek, kurum ve kuruluş ortak basın açıklaması yaptı. Aralarında zeytin ve zeytinyağı üreticileri, sivil toplum kuruluşları ve yurttaş örgütlenmelerinin bulunduğu kurumların yaptığı açıklamada, zeytinlikleri elektrik üretimi için madenciliğe açan yönetmelik değişikliği hakkında verilen yürütmenin durdurulması kararının kaldırılmasına tepki gösterildi.

ZEYTİNLİKLERİ MADENCİLİĞE AÇAN YÖNETMELİK DEĞİŞİKLİĞİ İPTAL EDİLMELİ

Ortak basın açıklamasında şunlar söylendi:

Açıklamada yaklaşık 83 yıldır yasalarla korunan Anadolu’nun zeytinlikleri, birçok kez madencilik faaliyetlerine, imara, enerji projelerine açılmak istendi. Ancak zeytin üreticileri, yaşam savunucuları, sivil toplum örgütleri ve sendikaların mücadelesi sonucu zeytin ağaçları bugüne kadar korunabildi. 

1 Mart 2022’de ise ülkenin ‘‘elektrik ihtiyacı’’ öne sürülerek zeytinlikler kanunlara ve uluslararası sözleşmelere uygun olmayan bir yönetmelik değişikliğiyle madenciliğe açıldı. Yönetmelik değişikliği ülkenin hemen hemen tüm bölgelerinden yurttaş oluşumları, zeytinliklerin bulunduğu bölgelerde yaşayan yöre halkı, sivil toplum örgütleri, zeytin ve zeytinyağı üretici birlikleri ve hukukçuların tepkisine neden oldu. Söz konusu Maden Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik’e karşı birçok  kurumun açtığı çok sayıda davada, "Zeytinlik alanların maden faaliyetlerinde kullanılması hukuka aykırı" denilerek yürütmenin durdurulması kararları verildi. Ancak Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’ndan gelen itiraz üzerine davalar bir üst mahkemeye taşındı ve Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu, Danıştay 8. Daire ile 10. Dairesinin müşterek bir karar vermesi gerektiğini belirterek bazı davalarda yürütmeyi durdurma kararını kaldırdı” denildi.

YÖNETMELİK DEĞİŞİKLİĞİ HUKUKA AYKIRI

Açıklamanının devamına ise Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu’nun usul yönünden verdiği bu karar davanın esasına ilişkin olmadığı belirtilerek “ O yüzden yönetmelik değişikliği hala açıkça hukuka aykırı. Danıştay 10. Daire ile birlikte oluşturulacak ortak heyetin de bu gerçeğe istinaden yönetmelik değişikliğine yönelik yürütmeyi durdurma kararı vermesini ve bu yönetmelik değişikliğinin en kısa zamanda esastan iptal edilmesini talep ediyoruz.

Türkiye zeytin üretiminde dünyada 5., zeytin ihracatında ise 4. sırada yer alıyor. ‘‘Elektrik ihtiyacı’’ gerekçesiyle ülkemizin dış ticaret dengesinin sağlanmasında zeytin ihracatının payı görmezden gelinerek zeytinle ülke ekonomisine daha fazla katkı sağlanması engelleniyor. Gerek Muğla Akbelen ve Yatağan’da gerekse Denizli Avdan’da kömür madenciliğine karşı ormanı ve zeytinlikleri için mücadele eden yurttaşlar yürütmeyi durdurma kararının kaldırılmasından dolayı kaygılılar. Yakın zamanda Akbelen'de bu yönetmelik değişikliğinden hareketle zeytinliklere girilmiş, 17 zeytin ağacı sökülmüştü. Şimdi yürütmenin durdurulması kararının kaldırılması ile Muğla Akbelen, Yatağan ve Denizli Avdan başta olmak üzere tüm zeytinliklere yönelik tehdidin tekrarlanmasından tedirginiz.Unutulmamalı ki, soframızdan eksik etmediğimiz zeytinimiz, bin bir çeşit börtü böceğin yaşam alanı olmasının yanında yerel toplulukların da geçim kaynağı. Değil tek bir zeytin tanesini kaybetmek, bu toprakların binlerce yıllık zeytin üretimini daha da artırmamız gerekiyor.İklim krizi ve gıda krizi göz önünde bulundurularak, Türkiye için hayati önemdeki zeytinliklerinden, enerji üretimi gerekçe gösterilerek vazgeçilme girişiminin hukuka ve bilime uygun olmadığını bir kez daha ifade ediyor, zeytinliklerin koşulsuz korunması talep ediyoruz” denildi.

ZEYTİNCİLİK YÖNETMELİĞİNİN GELİŞİMİ

Zeytincilik mevzuatı son 15 yılda defalarca değiştirilmek istendi. Zeytinlikleri madencilik, sanayi, enerji ve imar projelerine açmak amacıyla yapılmaya çalışılan bu değişikliklerden en önemlileri şöyle:

3 Temmuz 2009: Zeytinciliğin Islahı ve Yabanilerinin Aşılattırılması Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Teklifi

21 Nisan 2010: Zeytinciliğin Islahı ve Yabanilerinin Aşılattırılması Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Teklifi

26 Haziran 2010: Torba Yasa - Maden kanunu ve bazı kanunlarda değişiklik yapılmasına dair 5995 sayılı kanun 

3 Nisan 2012: Zeytinciliğin Islahı, Yabanilerinin Aşılattırılmasına  Dair Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına  Dair Yönetmelik

16 Haziran 2014: Elektrik Piyasası Kanunu ile Zeytinciliğin Islahı ve Yabanilerinin Aşılattırılması Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı

17 Mayıs 2017: Torba Yasa - Sanayinin Geliştirilmesi ve Üretimin Desteklenmesi Amacıyla Bazı Kanun ve KHK’larda Değişiklik Yapan Kanun Tasarısı

1 Mart 2022: Maden Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik