ANTERHABER (ÖZEL) Bir inşaat ve turizm şirketi 80 eski evi alarak restorasyon çalışmalarına başladı. Mimarlar Odası Bodrum Temsilcisi Gamze Türk “Bodrum’un en eski yerleşim yeri olan köyün içler acısı hali bizi her zaman üzdü. Aslına uygun olarak başlatılan proje kültür turizmi açısından çok etkili olacak. En büyük isteğimiz köyün tamamını kapsayan koruma planının bir an önce yapılması” diye konuştu.

Muğla’nın Bodrum ilçesine bağlı Yalıkavak Mahallesi’nin ilk yerleşim yeri olan ve kaderine terk edilen 600 yıllık tarihi köyde yaşam geri dönüyor. Osmanlı İmparatorluğu’nun 2. Abdülhamit döneminde yaşayan ve Osmanlının 186. Şeyhülislamı Ömer Lütfü Efendi'ninde doğduğu ve büyüdüğü ayrıca 1817-1897 yılları arasında bir sarnıç ile köy çeşmesi yaptırdığı ve yaşları 100-580 yıl arasında ki evlerin kaderine terk edildiği hazırlanan restorasyon projelerinin hayata geçirilmeye başlandığı belirtildi.

BİR AY ÖNCEYE KADAR TARİHİ KÖY ÇÖPLÜK ALANIYDI

Köyün yaklaşık 40 yıldır sadece iki çoban tarafından ağıl olarak kullanıldığını tarihi binaların ise çöplüğe döndüğünü ve kültürel bir dram yaşandığını belirten Yalıkavak Mahalle Muhtarı Ali Çınar “Tarihi köyü ziyarete gelen binlerce turiste kötü görüntüleri izah etmekte çok büyük güçlük çekiyorduk. Şimdi ise daha önce Kapadokya’da tarihi bir köyü kültür turizmine kazandıran bir inşaat ve turizm şirketi 150 evden 80 tanesini satın alarak temizliğe başladı. Evler aslına uygun olarak restore edilecek ve butik otel tarzında kültür turizmine hizmet verecek. 600 yıllık tarih yeniden canlanmış olacak. Geri kalan evlerin temizliğini ise Yalıkavak Muhtarlığı olarak bizler gönüllü olarak temizleyeceğiz” dedi.

TARİHİ KÖYÜN DURUMUNU ANLATMAKTA YILLARCA BÜYÜK GÜÇLÜK ÇEKTİK

Profesyonel tur rehberi Müjdat Akgün ise Bodrum’da turistlerin büyük ilgi gösterdiği tarihi köyün yıllardır içler acısı durumuna nihayet bir çözüm bulunduğunu belirterek “Osmanlı döneminin izlerini taşıyan köyün güzellikleri ve değeri saymakla bitmez. Birçok kez tur ile buraya geldiğimizde böyle tarihi bir köyün nasıl olurda kaderine terk edildiğini, çöplük halinde olduğunu özellikle yabancı turistlere anlatmakta yıllarca büyük güçlük çektik. Sandıma Köyü’nün öncelikle temizlenmesi sonra yapılacak koruma planı ile aslına uygun olarak restorasyonu yapılarak kültür turizmine kazandırılması hem Türk turizmine hem de Bodrum’a çok önemli bir değer kazandıracaktır. Benzer projeler Türkiye’nin birçok yerinde uygulandı ve çokda başarıya ulaştı” diye konuştu.

KORUMA PLANI BİR AN ÖNCE YAPILMALI RESTORASYAON ASLINA UYGUN OLMALI

Mimarlar Odası Şubesi Başkanı Gamze Türk yaptığı açıklamada " Sandıma'nın hikayesi de, Güney Ege'nin ve Bodrum'un başka bir çok köyünün hikayesi gibi unutulmuşluk ve terk edilmişlikle sonlanır. 1960'lara kadar kırsal yaşamın doğayla uyum içinde sürdüğü yıllarda, mütevazi ve şirin evlerinin içinde olağan çelişkilerin dışında uyum ve huzur olan bir köymüş Sandıma. O zaman bir iki balıkçı barınağı dışında yapı barındırmayan eteklerindeki Yalıkavak'a şimdi unuttuğumuz bir dinginlikle bakarmış. Sonra turizm gelmiş, sonra 2. konut furyası topraktan bir yaşam çıkarmak anlamsız hale gelmiş insanlara. Sandıma'yı terk etmişler kıyıya göçmüşler, daha iyi bir yaşama kavuşacakları düşüncesiyle. Köy terk edilince yaşam çekilince odalarından, evlerinden ve sokaklarından, doku bozulmuş, çatılar çökmüş, sonra duvarlar ve ocaklar" dedi.

TARİHİ YAPILAR ÇÖPLÜK VE AHIRA DÖNÜŞMÜŞ DURUMDA

Türk, Kentsel Sit Alanı ilan edilen Sandıma için yaklaşık 10 yıl önce Koruma Amaçlı İmar Planı çalışmaları başlatıldı, 2014 yılında planın yürürlüğe girdiğini belirterek " Ancak yapılan itirazlarla birçok kez plan revizyonu yapıldı. Son olarak yine planda çekincelerimiz vardı. Oda olarak bunları ilettik, ancak bir yandanda restorasyonlar başladı. Sandıma Köyü’nün tamamını ele alacak bir koruma planının acilen yapılması gerekir.Mal sahiplerinin yapıları için münferit olarak rölöve, restitüsyon ve restorasyon projelerini hazırlatıp, Koruma Kurulundan onay alındıktan sonra restorasyon uygulamasına başlamasına engel bir durum yok. Restorasyon için devletin teşvik kredilerinden ve hibelerinden yararlanabileceği konusunda mal sahipleri bilgilendirilmeli, böylece restorasyon süreci ve köyün özgün hali ile korunması bu olanaklarla hızlandırılabilir. Ancak plan notlarında da belirtildiği gibi, köyün dokusunun, topoğrafyasının, kayaçlarının ve yapılarının özgün haliyle korunması esas, makina ile kazı yapılamayacağı, tüm kazıların elle yapılacağının altı çizilmiş ki bu köyün karakteri için en önemli unsurlardan biri. Altyapı çalışmaları da bu esaslara titizlikle uyularak belediye tarafından başlatılmalı. Bu uzun soluklu bir süreç, ancak ne kadar geç başlanırsa, o kadar daha fazla yitirdiğimiz şey oluyor. Köyün yapıları çöplük ve ahıra dönüşmüş durumda. Zaten zor ayakta duran, yıkılmak üzere olan yapıların oluşturduğu köy, keçilerin işgali altında olması nedeniyle daha da hızlı bir tahribat sürecine girmiş. Keçilerin biran önce bu bölgeden uzaklaştırılması gerekmekte.

Sandıma, ünik bir tarihi köy. El değmemişliği nedeniyle özgün hali ile korunmuş ender eski yerleşimlerimizden biri. Vahşi inşaat faaliyetleri iyi ki buraya dokunamamış. Ancak doğru müdahalelerle, özgün halini koruyarak restorasyonuna hemen başlanması gerekiyor. Zira biraz daha gecikme köyün tamamen yitirilmesine neden olacak. Ve onu korumak ve tekrar özgün hali ile gelecek kuşaklara ulaştırmak hepimizin görevi" dedi.