BODRUM VE EGE’DE ÖLÜMCÜL TEHLİKE: MİKROPLASTİKLER…

ANTERHABER - Prof. Dr. Öztürk, TÜDAV´ın yaptığı  tüm araştırmaların mikroplastiğin denizleri, gölleri, nehirleri toprağı ve havayı kirlettiğini ortaya çıkardığını dünyada milyarlarca insanın susuzluğunu giderdiği şebeke suyunda da mikroplastik parçacıklarının bulunduğu kanıtlandığını söyledi. TÜDAV Başkanı Prof.Dr. Bayram Öztürk, Türkiye’nin dünyada en kötü plastik atık yönetimine sahip olduğu için kötü plastik atık yönetiminin yüzde 83´ünden sorumlu 20 ülke arasında de yer aldığını belirterek

“Mikroplastikler; büyük plastik parçaların sürtünme sonucu ufalanması, güneş ile parçalanması ve bakteriler tarafından yenmesiyle ortaya çıkan 5 milimetreden küçük parçacıklara verilen addır. Plastiklerin deniz suyunda çözünmesi yıllar alıyor. Çözünen zehirli kimyasallar besin zinciri yoluyla tekrar insana geçiyor. Üstelik bu plastik kökenli maddeleri yunuslar, balinalar ve deniz kuşları besin zannederek ağızlarına aldıkları için boğularak ölebiliyorlar. Denizlerimizde her yıl yüzde 20 oranında artan plastiklerin azaltılması için öncelikle plastik atıkların yerinde ayrılmaları için çaba harcamak gerekiyor. Bunun yanı sıra denizlerimize atılan plastiklerin miktarını azaltmak şarttır.” Dedi.

Öztürk, 2 Kasım 1973 tarihinde Uluslararası Denizcilik Örgütü´nde (IMO) kabul edilen MARPOL 73/78 Sözleşmesi´nin daha sıkı uygulanması için yetkilileri göreve davet ettiklerini ifade ederken, tüketicilere de şöyle seslendi:

“Kişisel olarak yapacaklarımız da var. Günlük hayatımızda plastik kullanımını ve tüketimini azaltalım. Cam veya dönüşebilir malzeme kullanmaya gayret edelim. Karar bizimdir: ya gelecek kuşaklara temiz ve sağlıklı bir deniz ekosistemi bırakacağız veya plastik çöpler, poşetler ve naylonlar içinde yüzeceğiz.”

Bodrum ve Ege’de yapılan bilimsel araştırmalarda ise midye dolmaların yüzde 92 sinde balıkların ise yüzde 50 sinde mikroplastik bulunduğu açıklandı.

BALIK MİDYE VE SOFRA TUZU İLE GERİ DÖNÜYOR

TÜBİTAK destekli bir projede Akdeniz’deki balıkların yarısından fazlasının sindirim sisteminde mikroplastik bulundu. Yoğunluklu olarak çamaşır makinelerinden gelen bu mikroplastikler besin olarak tüketilen balık, midye ve sofra tuzuyla insana geri dönüyor.

Akdeniz’deki plastik kirliliğini geçen hafta yazdık. Orta Doğu Teknik Üniversitesi Deniz Bilimleri Enstitüsü’nden Prof Dr. Ahmet E. Kıdeyş, tablonun her geçen gün kötüleştiğini ve deniz kaplumbağalarının midesinden balonlar, hipermarket poşetleri ve plastik şişe parçaları çıkardıklarını söylüyor. Akdeniz’le ilgili çok çarpıcı bilimsel tespitler var Ahmet hocanın anlattıklarında: “Deniz Bilimleri Enstitüsü’nün 2016 yazında Ege ve  Doğu Akdeniz’de yaptığı çalışmaya göre 1 metreküp deniz suyunda 0.29-21.23, deniz kumunda ise 100-560 mikroplastik parçacığı olduğu tespit edildi. Yapılan polimer analizlerine göre bu mikroplastiklerin çoğunluğu alışveriş poşetleri ve sera naylonlarının dahil olduğu polietilen yapısında. En çok rastlanan diğer plastik türleri ise şişe kapakları ve halat malzemeleri. Bir de sigara izmaritlerini içeren selüloz ve giysilerimizden kaynaklanan polyesterler.

TÜBİTAK destekli bir projede, Türkiye’nin Ege ve  Akdeniz sahillerindeki tüm zooplanktonun bazen yaklaşık yüzde 10’unu mikroplastiklerin oluşturduğunu ortaya koydu. Bölgedeki 28 türe ait 1137 balığın yarısından fazlasının sindirim sisteminde mikroplastik bulundu. En fazla plastik istavrit ve barbunda. Balıklardaki mikroplastik tipi ise yoğunluklu olarak çamaşır makinelerinden gelen fiber türü plastik ile sert plastikler. Bir başka çalışma da mikroplastiklerle beslenen çipuralarda bazı mikroplastiklerin karaciğere taşındığını gösteriyor. Zaten mikroplastikler konusundaki asıl endişe de besin zinciriyle insana ulaşmasıydı. Çalışmalar, besin olarak tüketilen midye, balık ve sofra tuzuyla bu döngünün insana ulaştığını ortaya çıkardı. Çukurova Üniversitesi’nin çalışması da, Türkiye’de üretilen 16 farklı sofra tuzunun maalesef hepsinde mikroplastik olduğunu gösterdi. Böylece sadece sofra tuzundan, günde ortalama her bir Türk vatandaşı yaklaşık 1 adet mikroplastiği bünyesine alıyor.”

MİKROPLASTİK NEDİR:

Mikroplastikler, 5 mm'den daha küçük plastik parçacıklara verilen isimdir. Mikroplastikler denizel hayata ciddi zararlar verebilme potansiyeline sahiptir.

Mikroplastikler zaman içerisinde daha büyük plastik malzemelerin çeşitli faktörler (UV, dalga, rüzgar, canlılar tarafından vb.) yardımıyla daha küçük parçalara ayrılmasıyla oluşurlar (ikincil mikroplastikler). Ancak bunun yanında direkt olarak da üretilebilirler (birincil mikroplastikler). Direkt olarak üretilen mikroplastikler çoğunlukla, kozmetik ve kişisel bakım ürünlerinde kullanılırlar.Mikroplastikler çıplak gözle kolayca fark edilemezler. Örneğin Mersin Körfezinde km2'de 7 milyon adet mikroplastik olmasına rağmen bu kirlilik çoğunlukla gözle fark edilememektedir.Mikroplastikler, hemen hemen her ortamda bulunabilmektedirler. Bu ortamların başında denizel ortamlar gelmektedir. Bunun yanında nehirler, göller ve karalar da mikroplastiklerin yoğun olarak bulundukları alanlardır. Denizlerdeki plastikleirn %90'dan fazlası mikroplastik şeklindedir. Denizlerde ve okyanuslarda bulunan mikroplastiklerin etkilediği canlı sayısı 16 Aralık 2018 itibariyle 2249 adettir ve bu sayı her geçen gün artmaktadır. Almanya'daki Alfred Wegener Enstitüsü bu canlıların sayısını, kurdukları internet sitesi aracılığıyla saymaktadırlar.

Son yapılan çalışmalar mikroplastiklerin birçok gıda maddesinde bulunabileceğini bildirmektedir. Bunlardan en bilinenleri, sofra tuzlarıdır. Bunun yanında midyelerde, pet şişe sularında, konserve balıklarda ve plastik ambalaj ile kaplanmış birçok gıda maddesinde mikroplastiklere rastlanılmaktadır. Örneğin ortalama bir Avrupa Birliği vatandaşı bir yılda sadece midye yiyerek 11 000 adet mikroplastik yeme riskiyle karşı karşıyadır.