Antalya Ticaret Borsası (ATB) tarafından, Anadolu'nun binlerce yıllık yöresel ürünlerinin tanıtımı, uluslararası pazarlara açılması ve gelecek nesillere aktarılması gibi amaçlarla 10 yıl önce başlatılan YÖREX kapsamında, Türkiye'nin 7 bölgesi, 81 ilinin coğrafi işaretli ürünler haritası çıkartıldı. 10 yıl önce 109 olan coğrafi işaretli ürün sayısı, 633'e yükseldi. Avrupa'da ise 5 ürün coğrafi işaret koruması aldı.

ATB'nin 10 yıl önce 'Sizin Oraların Nesi Meşhur?' sloganıyla başlattığı Yöresel Ürünler Fuarı YÖREX, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB), Türk Patent ve Marka Kurumu gibi kurumların desteğiyle, Anadolu'nun binlerce yıllık yöresel ürünlerine coğrafi işaret zırhı kazandırmak için çalışmalar yapıyor.

COĞRAFİ İŞARETLİ ÜRÜN SAYISI 633'E ÇIKTI

Bu çalışmalar kapsamında 10 yıl önce 109 olan coğrafi işaretli ürün sayısı 633'e, başvuru aşamasındaki ürün sayısı da 694'e yükseldi. Bu süreçte Türkiye'nin 5 yöresel ürünü de Avrupa Birliği'nden (AB) coğrafi işaret almayı başardı, 16 ürün ise başvuru aşamasında.

Milas Zeytinyağı

TÜRKİYE COĞRAFİ İŞARET HARİTASI

2020 yılında pandemi nedeniyle yapılamayan YÖREX kapsamında ATB, online olarak yöresel ürünlerin farkındalık çalışmalarını devam ettirdi. ATB, bugüne kadar coğrafi işaret tescili alınan ve coğrafi işaret tescili başvurusu yapılan yöresel ürünlerle ilgili Türkiye'nin yedi bölgesi, 81 ilinin haritasını çıkardı. Buna göre Türkiye'de coğrafi işaret tescili ile korunan yöresel ürün sayısı 633, başvurusu devam edenlerin sayısı ise 694 oldu.

AVRUPA'DA 5 ÜRÜN TESCİLLİ

Avrupa Komisyonu tarafından coğrafi işaret alınan ürün sayısının 5, başvuru aşamasında 16 ürün olduğunu belirten Çandır, "Gaziantep baklavası, Aydın inciri, Aydın kestanesi, Malatya kayısısı ve en son Milas zeytinyağı AB'den tescil aldı. Bu doğrultuda çalışmalarımız devam ediyor. Elbette coğrafi işaret almak bu işin hedefinin sonu değil, başlangıcı" diye konuştu.

Aydın Kestanesi

Başvuru aşamasındaki ürünler Afyon pastırması, Afyon sucuğu, Antakya künefesi, Antep lahmacunu, Antep fıstığı, Edremit Körfezi yeşil çizik zeytini, Giresun tombul fındığı, Kayseri mantısı, Kayseri pastırması, Kayseri sucuğu, İnegöl köfte, Maraş çöreği, Çağlayancerit cevizi, Maraş tarhanası, Gemlik zeytini ve Milas yağlı zeytini. Yayımlanmış ve itiraz süreci devam eden iki ürün de Bayramiç beyazı ve Taşköprü sarımsağı.

EN FAZLA COĞRAFİ İŞARETLİ ÜRÜNE SAHİP BÖLGE KARADENİZ 

ATB Başkanı Ali Çandır'ın sosyal medya hesaplarından paylaştığı Türkiye'nin 7 bölgesine ait coğrafi işaretli ürünler ve coğrafi işaret başvurusu yapılan ürünlerle ilgili haritalara göre, en fazla coğrafi işaretli ürüne sahip bölge 143 yöresel ürünle Karadeniz Bölgesi. Diğer bölgeler sırasıyla Ege 100, Güneydoğu 91, İç Anadolu 82, Akdeniz 73, Marmara 63, Doğu Anadolu 62 yöresel ürün coğrafi işaretli.

GAZİANTEP 37 ÜRÜNLE İLK SIRADA YER ALIYOR

Coğrafi işaretli yöresel ürünlerde Gaziantep 37 ürünle ilk sırada yer alıyor. En fazla coğrafi işaretli ürüne sahip ilk 10 il şöyle Şanlıurfa 30, İzmir 22, Kastamonu 18, Bolu ve Mersin 17'şer, Muğla, Aydın 14'er, Manisa, Ankara, Kayseri ve Samsun 14'er.

BAŞVURU LİDERİ GÜNEYDOĞU

Başvuruda Güneydoğu 154 ürünle ilk sırada. İç Anadolu'nun 137, Karadeniz'in 115, Ege'nin 94, Marmara'nın 61, Akdeniz'in 58, Doğu Anadolu'nun ise 53 başvurusuyla ilgili süreç devam ediyor. İl olarak Diyarbakır 69 ürünle ilk sırada. İlk 10 il şöyle Konya 60, Gaziantep 57, Ankara 28, Afyonkarahisar 20, İzmir 19, Kastamonu 18, Bolu 17, Bursa 14, Antalya 12.

9 ÜRÜN TÜRKİYE GENELİ İŞARETLİ

Bölgesel ürünlerin dışında 9 ürün ise herhangi bir veya bölge konumlandırılmadan Türkiye geneli olarak coğrafi işaret tescili aldı. Bu ürünler ise geleneksel Türk ahududu, çilek, gül, kayısı ve vişne likörleri, Türk rakısı türleri ve Türk tazısı olarak geçiyor. Ayrıca 10 adet, yurt dışı menşeli Türkiye'ye getirilmiş ve coğrafi işaret koruma hakkına sahip ürün bulunuyor.

10 YILDA 6 KAT ARTTI

Türkiye'de 2020 sonu itibarıyla çıkardıkları haritalara göre 633'ü coğrafi işaret alan, 694'ü de başvuru aşamasında ürün olduğunu belirten ATB Başkanı Ali Çandır, YÖREX'in başladığı 10 yıl önce ise coğrafi işaretli ürün sayısının 109 olduğunu belirterek, "Neredeyse 6 katlık büyüme söz konusu. Yapılan araştırmalara göre Türkiye'de 3 bin 500 tane coğrafi işaret alabilecek ürün varken, yaklaşık yarısını sağlamış durumdayız" dedi.

YÜZDE 80'İ GIDA ÜRÜNÜ

Oluşturulan bu farkındalıkla bundan sonra yapılması gerekenleri anlatan Çandır, "Coğrafi işaret aldığımız ürünlerin etrafında üreticilerin birleşmesi, kümelenmesi, birlikte hareket ederek bu ürünlerin hakkı- hukukunun korunması ve tanıtımının yapılmasıyla geliştirilmesi gerekiyor. Çünkü şu anda gördük ki özellikle coğrafi işaretli ürünlerimizin yüzde 80'ine yakını gıda ürünü. Bizim yerel, kırsaldaki üretime daha çok ihtiyacımız var" dedi.